Κυριακή 29 Αυγούστου 2010

Κόσμοι αντικρουόμενοι, κόσμοι αγαπημένοι... Η γέφυρα του Γαλατά

  • Κατηφορίζοντας απο το δυτικοφανές κέντρο της Πόλης, και αφού περάσεις το Γαλατά, θα βρεθείς στην παλιά συνοικία των τραπεζιτών, το Καράκιοϊ.
  • Η γέφυρα του Γαλατά είναι η  κεντρική φιγούρα που δεσπόζει στο χώρο και συνδέει το Καράκιοϊ με το Εμίνονου.
  • Η γέφυρα που συνδέει τις δύο ευρωπαϊκές ακτές της Πόλης, ταυτόχρονα τις διαχωρίζει αφού δρα ως φυσικό σύνορο δύο διαφορετικών κόσμων.
  • Από την μία πλευρά o "αλωμένος" κοσμοπολιτισμός, που συναντάται αποσπασματικά στο Πέρα και στις όχθες του Βοσπόρου, με τον πλήρη ενστερνισμό του Δυτικού τρόπου ζωής και...
  •  από την άλλη το φολκλορικό, "νεο-οθωμανικό", ιστορικό κέντρο, που είναι στραμμένο προς τις ιερές πόλεις της Ανατολής.
  • Ο φορέας της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, σαν να έχει καταλάβει την τρομερή αντίφαση που συντελείται εδώ, έχει απλώσει ακριβώς στη μέση της γέφυρας την διαφημιστική της καμπάνια, θέλοντας και αυτή να δείξει με την σειρά της ότι η Κωνσταντινούπολη είναι, και θα συνεχίσει να είναι, το μίγμα αυτών των δύο αντικρουόμενων κόσμων. 
  • Από την γέφυρα μπορείς να θαυμάσεις το μουσείο της Αγίας Σοφιάς
  • και την μαύρη ταινία που αποτελείται απο συστάδες κτιρίων, θολοτούς τρούλους και λιγνούς μιναρέδες, μοτίβο που διαγράφεται συχνά πυκνά στον ορίζοντα της Πόλης.


  • Στη γέφυρα μπορείς να συναντήσεις από ζευγάρια που προσπαθούν να αποφύγουν τα αδιάκριτα βλέμματα μέχρι...
  • παιδάκια που χαζεύουν τα δολώματα και τα ψάρια, που έχουν πιάσει οι ψαράδες πατέρες τους.


  • Η γέφυρα του Γαλατά είναι από τις λίγες γέφυρες παγκοσμίως που διαθέτει τροχιοδρομικές γραμμές (γραμμές τραμ) και...
  • είναι ταυτόχρονα "κινητή". Ονομάζεται έτσι γιατί το αριστερό της μέρος έχει την δυνατότητα να υψώνεται, με σκοπό να διέρχονται τα μεγάλα πλοία που διασχίζουν τον Κεράτειο.

  • "Γέρνω στην κουπαστή
    της γέφυρας και σας απολαμβάνω.

  • Άλλοι τραβάτε κουπί μουρμουρίζοντας

  • κι άλλοι μαζεύετε όστρακα στις σημαδούρες.
  • Μερικοί πετάτε σαν πουλιά - και ποιητές -


  • και μερικοί αχνοφέγγετε σαν ψάρια στο νερό.

  • Όμως όλοι ανεξαιρέτως, δίνετε τη μάχη της ζωής.

  • Δεν πειράζει. Κάποια μέρα θα γράψω ένα ποίημα για σας,θα πιάσω μερικά λεφτά και θα κερδίσω επιτέλους το ψωμί μου."  Ορχάν Βελή Κανίκ - Η γέφυρα του Γαλατά

Δευτέρα 16 Αυγούστου 2010

Οριενταλιστικές αυταπάτες και Οθωμανικές παλαμίδες


Οι δύο γέφυρες στα στενά του Βοσπόρου ενώνουν γεωγραφικά την Ευρώπη με την Ασία. Η γέφυρα του Γαλατά όμως, κατασκευασμένη στο φαρδύτερο σημείο του Κεράτειου κόλπου, είναι αυτή που διαχωρίζει τις πολιτισμικές παρακαταθήκες των δύο ηπείρων, συνδέοντας δύο ευρωπαϊκές (!) ακτές, αυτή του Δυτικού εξευρωπαϊσμένου κέντρου της μοντέρνας Ιστανμπούλ με την Ανατολίτικη "νεο-οθωμανική" παλιά πόλη, άλλoτε κέντρο της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης. Μόλις περάσεις την τσιμεντένια γέφυρα με τα σκουριασμένα μεταλικά κιγκλιδώματα και τους δεκάδες αργόσχολους ψαράδες, που σείεται κάθε φορά στο πέρασμα του τραμ, έρχεσαι αντιμέτωπος με το οριενταλιστικό πόθο του κάθε τουρίστα που επισκέπτεται την Κωνσταντινούπολη, το γραφικότατο Εμίνονου.




Ο Δυτικός τρόπος σκέψης που έχει ταυτίσει εσφαλμένα, εν μέρει τουλάχιστον, την Τουρκία με φουντωτά κόκκινα φέσια, σαλβάρια, ναργιλέδες και χορούς της κοιλιάς έπρεπε να ικανοποιηθεί. Έτσι λοιπόν το τουριστικό δαιμόνιο της Τουρκίας μετέτρεψε το Εμίνονου και άλλες πλευρές της παλιάς πόλης  σε υβρίδιο μιας νεο-οθωμανικής παρωδιάς προς τέρψιν των αχόρταγων τουριστών, που διψούν για φολκλορικές συγκινήσεις. Λίγα μέτρα μετά την γέφυρα του Γαλάτα, θα συναντήσεις τον σουλτανικό θρόνο στραμμένο προς τα βρώμικα νερά του Κεράτειου να φιλοξενεί τουρίστες που θέλουν να φωτογραφηθούν με την επίσημη σουλτανική ενδυμασία, με αντίτιμο μόλις 2 νέων τουρκικών λιρών (1 ευρώ).




Στο κλίμα της "τουριστικής ανανέωσης" έπρεπε να συμπεριληφθούν και τα σκάφη που πωλούσαν balık ekmek (ψητή παλαμίδα σε μορφή σάντουιτς.με μπόλικο κρεμμύδι και μαρούλι) και βρίσκονταν αγκυροβολημένα δίπλα από το λιμάνι της Turyol, που μεταφέρει μαζικά πλήθος κόσμου στην ασιατική πλευρά . Έτσι από το 2007, όπου η Δημαρχία εξέδωσε εκ νέου άδειες για την επαναλειτουργία των σκαφών, οι εξελιγμένες υπηρεσίες τους πλέον προσφέρονται από ψευτο-οθωμανικές γαλέρες με χρυσαφί διακοσμητικά δελφίνια, κινέζικους δράκους (!!!), θρησκευτικές προσευχές και οθωμανικούς αυτοκρατοκρικούς θυρεούς κάτω από έντονα φώτα νέον που διαλαλούν την ιστορικότητα των ψαροπωλητών. Το παντώς καιρού εκπαιδευμένο προσωπικό με τις κακοραμμένες, αποκριάτικες οθωμανικές στολές θα τρέξει να σε εξυπηρετήσει, ελαφρώς αναγουλιασμένο, ακόμα και τις άστατες μέρες που ο δυνατός αέρας μετατρέπει τις αυτοκρατορικές σκούνες σε παιδική τραμπάλα.





Όση ώρα οι τουρίστες προσπαθούν να ξεγελάσουν την πείνα τους, με τις εισαγώμενες νορβηγικές παλαμίδες, έχουν την ευκαιρία να επισφραγίσουν τον αναχρονιστικό τους μύθο παρατηρώντας εκατοντάδες παρδαλές μαντήλες, περίτεχνα κόσκια που πωλούν τουρσί και καλαμπόκι,  ψηλούς μιναρέδες γύρω τζαμιών και πεινασμένες γάτες, που περιμένουν με ανυπομονησία τα υπολείμματα του κολατσιού των πολυμελών τουρκικών οικογενειών, που κάνουν πικνίκ στις τσιμεντέντιες εξέδρες τις πλατείας. Λίγο μετά τα μεσάνυκτα η πλατεία αρχίζει να ερημώνει, τα πλωτά ψητοπωλεία ρίχνουν τις άγκυρες και τα παραπαίδια του Σουλτάνου γυρνούν στο φτωχικό τους σαράϊ μέχρι το επόμενο πρωί, που θα  σερβίρουν ξανά το αχόρταγο πλήθος των περαστικών οριενταλίστικες αυταπάτες και Οθωμανικές παλαμίδες. Καλή μας όρεξη...





Κυριακή 1 Αυγούστου 2010

Ταξίδι στο χρόνο...Τσουκούρτζουμα


Η μικρή Αλίκη έπρεπε να ακολούθησει τον άσπρο λαγό του δάσους και να πέσει στη λαγουδότρυπα για να μεταφερθεί στη μαγική χώρα των θαυμάτων. Κάτι ανάλογο θα συμβεί και σε σένα αν από οποιαδήποτε μέρος του κέντρου της Πόλης ακολουθήσεις τους πλανόδιους παλιατζήδες στον τελικό τους προορισμό. Οι φτωχοί χουρντατζήδες με τα σκουριασμένα τους καρότσια, αφού περισυλλέξουν από δρόμους και σπίτια παλιά αντικείμενα κάθε λογής, που οι ιδιοκτήτες τους θέλουν να ξεφορτωθούν ή έχουν ήδη εγκαταλείψει, κατευθύνονται στο Τσουκούρτζουμα για να τα πουλήσουν στους παλαιοπώλες της περιοχής.






Δεκάδες παλιατζίδικα και ετοιμόρροπα αρχοντικά, συνυπάρχουν με μεταμοντέρνες γκαλερί, σχεδιαστήρια μόδας και ανακαινισμένες κατοικίες στους μόλις πέντε δρόμους που αποτελούν τη μικροσκοπική περιοχή του Τσουκούρτζουμα. Ο χρόνος εδώ δεν ακολουθεί τις νομοτελειακές ιδιότητες που του έχει προσδώσει ο άνθρωπος. Κατειλημμένα πεζοδρόμια, που φιλοξενούν αντικείμενα άλλων εποχών, σε συνδιασμό με φουτουριστικά εκθέματα σύγχρονης τέχης συνθέτουν πρωτόγνωρα,. αλλόκοτα σκηνικά. Tο μυαλό δυσκολεύεται να δώσει απάντηση στο που και σε ποιά εποχή ακριβώς βρίσκεται, εξαιτίας των αντιφατικών ερεθισμάτων που προσλαμβάνει από τον εξωτερικό χώρο.
                                                          





Νεοαφιχθέντες καλλιτέχνες και υποψιασμένοι συλλέκτες μπερδεύονται με τσιγγάνες που εξετάζουν σχολαστικά σωρούς από ανάκατα μεταχειρισμένα υποδήματα, προσπαθώντας απεγνωσμένα να βρούν το σωστό παπούτσι που θα συμπληρώσει το επιθυμητό ζευγάρι. Οι παλαιοπώλες πίνουν τσάι κάτω από την σκιά των πλατάνων, δίπλα από το φιστικί τζαμί που έχτισε ο Μιμάρ Σινάν τον 16ο αιώνα, ενώ τα παιδιά της περιοχής βάζουν την δική τους πολύχρωμη υπογραφή στους τοίχους και κρύβονται στα χαλάσματα, παίζοντας κρυφτό. 

                            

                            


                            

Ακόμα και αν δεν σε συναρπάζει η ναφθαλίνη ή δεν είσαι οπαδός του παλιού, το Τσουκούρτζουμα είναι ικανό να σου προσφέρει, εκτός από προβληματισμούς κοινωνιολογικού περιεχομένου, μια μεγάλη συλλογή από πρωτότυπα αντικείμενα που δεν πρόκειται να συναντήσεις οπουδήποτε αλλού. Οθωμανικές επιγραφές, περίεργες μαριονέτες, ασημένια σκεύη, αλογάκια, γραμμόφωνα και παραδοσιακές λάμπες είναι μερικά από αυτά που μπορείς να αποκτήσεις σχετικά οικονομικά πριν αποχωρήσεις από την Κωνσταντινούπολη, την ίδια ώρα που το μεγαλύτερο μέρος των τουριστών περιφέρονται στα εκατοντάδες μαγαζιά της κλειστής αγοράς για να προμηθευτούν τσιμπημένα σουβενίρ.





Η ιδιομορφία της περιοχής ήταν αναμενόμενο πως θα επηρρέαζε αργά ή γρήγορα το μέχρι πρότεινως λαϊκό Τσουκούρτζουμα. Εκτός από μεγάλες εταιρίες που ασχολούνται με το τουρισμό και την ένδυση, ενδιαφέρον για την περιοχή έχουν επιδείξει και γνωστές προσώπικότητες της Τουρκίας. Ο αμφιλεγόμενος μόδιστρος Τζεμίλ Ιπεκτσί ετοιμάζει να ανοίξει κέντρο παραψυχολογίας και αστρολογίας μέσα στους επόμενους μήνες ενώ ο νομπελίστας λογοτέχνης Ορχάν Παμούκ ανακαινίζει μια παλιά πολυκατοικία με σκοπό να ανοίξει ένα κόνσεπτ μουσείο, που θα βασίζεται στο βιβλίο του      " Το μουσείο της Αθωότητας". Το μουσείο, που θα άνοιγε με την χορηγία του Ιστάνμπουλ 2010, μέσα στον Ιούλιο, φαίνεται πως θα αργήσει να ανοίξει τις πόρτες του αφού οι εργασίες για την υλοποιησή του πάγωσαν μετά από μια οικονομική διαφωνία που είχε ο λογοτέχνης με τον φορέα. Οι κάτοχοι περιουσιών στο Τσουκούρτζουμα δεν μπορούν παρά να τρίβουν τα χέρια τους με την μαζική ζήτηση και τον αναπτυξιακό οργασμό που έχει εκτινάξει τις τιμές στα ύψη. Μια κατοικία που πριν από λίγα χρόνια είχε αξία περίπου 50.000 ευρώ σήμερα αγγίζει τις 500.000!!!






Η καλλιτεχνική φύση, το ιδιαίτερο τοπικό χρώμα και η νοσταλγία δυστύχως αλλοιώνονται με την στιγνή εμπορευματοποίηση και την αποθέωση του κίτς που εισέβαλλαν τόσο ξαφνικά στο διαφορετικό παιδί του Μπέιογλου. Πρόσφατο παράδειγμα η ανάπλαση ενός ολόκληρου δρόμου που είχε σκοπό να φέρει λίγο παριζιάνικο αέρα στην περιοχή. Το Τζεζαγίρ σοκάκ (Σοκάκι της Αλγερίας), γνωστό και ως Γαλλικό σοκάκι, θα σου προσφέρει αδιάφορο φαγητό σε εξωφρενικές τιμές υπό τη συνοδεία αναμεμειγμένων μελωδιών τουρκικής ποπ και τζαζ με φόντο κακόγουστα γύψινα αγαλμάτα, υπερτροφικές πλαστικές παπαρούνες και φωνακλάδες τουριστές. Και μη χειρότερα...