Σάββατο 17 Ιουλίου 2010

Κοινωνικές εκπτώσεις στην Γκρίζα Πολιτεία



Η περίοδος των εκπτώσεων στην Ελλάδα ξεκίνησε πριν από λίγες μέρες. Οι κοινωνικές εκπτώσεις όμως, που πληθαίνουν μέρα με τη μέρα και που μου αποκαλύφθηκαν τόσο έκδηλα στο τελευταίο μου ταξίδι στην Αθήνα, φαίνεται να έχουν εισέλθει στη ζωή των κατοίκων της ψωροκώσταινας, εδώ και αρκετούς μήνες.Ήταν ένα από εκείνα τα θλιβερά απογεύματα, όπου ενώ η πτήση μου από την Κωνσταντινούπολη προσγειωνόταν ομαλά στο διεθνή αερολιμένα Ελ. Βενιζέλος, το σώμα μου προσέκρουε με ιλλιγγιώδη ταχύτητα στο τσιμεντένιο κράσπεδο της ελληνικής πραγματικότητας.


Η πόλη των παιδικών μου χρόνων και των προσωπικών μου βιωμάτων είναι μια φανταχτερή, «Ευρωπαϊκή»  πρωτεύουσα με ευγενικούς και φιλότιμους κατοίκους, που κάτω από το αγνό, Αθηναϊκό της φως, αστράφτει ακόμη περισσότερο. Αυτή η κάλπικη εικόνα προβάλλεται στο μυαλό μου, όσο βρίσκομαι μακριά της, περιτριγυρισμένος από τις σκιές των λυγερών μιναρέδων, των θολωτών μνημείων και των ιστορικών εκκλησιών, με την συντροφιά των κατάλευκων γλάρων. Ο νόστος έχει φροντίσει να παραλλάξει την γκρίζα πολιτεία, σε κάτι εξέχως όμορφο και ουτοπικό στο μυαλό και πρωτίστως στη καρδιά. Τα μάτια δεν μπορούν να πιστέψουν τη λυπητερή πραγματικότητα που αντικρύζουν, κάνοντας τη μετάβαση στην πραγματικότητα ακόμα πιο δύσκολη και απότομη.




Περπατώντας προς την αφετηρία των αστικών λεωφορείων του αεροδρομίου, νιώθω ότι κρυφακούω συζητήσεις περαστικών, αθελά μου. Φτάνοντας στο λεωφορείο, επιβιβάστηκα από την μπροστινή πόρτα, κάπως μηχανικά, έτοιμος να δώσω το αντίτιμο του εισητηρίου στον κουστουμάτο, τριμούστακο τούρκο οδηγό*. Αντ'αυτού συνάντησα μια βαριεστημένη ογκώδη μορφή, που συνομωτικά μου είπε : "Μην χτυπήσεις το εισιτήριο, είσαι και μικρούλης, έχουμε και κρίση, άστο...αυτά είναι μόνο για τους τουρίστες μωρέ". Χωρίς να του απαντήσω, επικύρωσα επιδεικτικά το εισιτήριο και έκατσα στη θέση μου. Η εκπληξή μου συνεχίστηκε όταν συνειδητοποίησα, ότι τα γαλάζια μάτια της "εθνικής" Τζούλιας, πρωταγωνιστούσαν σε μορφή γιγαντοαφίσας αυτή τη φορά, σε όλες τις παράνομες διαφημιστικές πινακίδες των κεντρικών αρτηριών της Αθήνας. Μετά από γυμνές φωτογραφήσεις, μια αισθησιακή ταινία (sic) και πολλά σκάνδαλα, σειρά είχε και μια διαφήμιση ηλεκτρονικού τζόγου. Η Τζούλια από ψηλά, με μάτια αλά Big Brother, φαίνεται ότι έχει επωμιστεί τον ρόλο του τοποτηρήτη μιας κοινωνίας που κατρακυλάει όλο και περισσότερο.



Γνώριμα πρόσωπα, οικίες βόλτες, ιδιαίτερες μυρωδιές, σπιτικό φαγητό, όλα αυτά δηλαδή που συναποτελούν την προσωπική "πατρίδα" του καθένα, γεφύρωσαν έστω και προσωρινά το χάσμα ουτοπίας - πραγματικότητας, που βάθαινε σταδιακά μέσα μου. Η κλαίουσα Αθηνά, ανήμπορη να προστατεύσει την αγαπημένη της πόλη αυτή τη φορά, αναγκάστηκε να την υποθηκεύσει όσο όσο, όμως δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται πραγματικά κανένας. Οι κάτοικοι της χώρας που λάτρεψαν το περιττό, τώρα βλέπουν φανατικά τη σαπουνόπερα "Bin bir gece", ενημερώνονται από τις trash ειδήσεις του Star channel, σχεδιάζουν τις χλιδάτες διακοπές τους με δανεικά και βγαίνουν σαν να μην υπάρχει αύριο στα πολυσύχναστα κλάμπ της παραλιακής και του Γκαζιού. Οι υπόλοιποι, επηρρεασμένοι από την τρομοϋστερία των κεντρικών δελτίων ειδήσεων, κάνουν συστηματικές απεργίες και παρατάσσονται ενάντια στα αντιλαϊκά μέτρα της κυβέρνησης, χωρίς να συνυπολογίζουν το μερίδιο ευθύνης της δικιάς τους νοοτροπίας, και όλα αυτά να διαδραματίζονται πρωτού η οικονομική κρίση δείξει τα κοφτερά της δόντια.




Το κέντρο της Αθήνας αντικατοπτρίζει στο μέγιστο την αντιφατική ψυχοσύνθεση του Νεοέλληνα. Μνημεία - μαρτυρίες ενός εξελλιγμένου πολιτισμού ανάμεσα σε όμορφες πλατείες, βρώμικους δρόμους και σαθρά κτίρια που ετοιμάζονται να καταρρεύσουν. Εγκλωβισμένοι μετανάστες, που διαμένουν σε τριτοκοσμικά υπογεία και πουλούν κάθε λογής πραμάτεια χωρίς να χάνουν το χαμογελό τους, δυσαρεστημένοι "αυτόχθονες" που συμβιβάζονται με μια απλή περατζάδα, αφού δεν μπορούν να πιουν πια καφέ στο Κολωνάκι και ηλιοκαμμένοι τουρίστες έτοιμοι να πέσουν θύματα των επιτήδειων μιας και διάλεξαν να ζήσουν τον μύθο τους στην Ελλάδα.







Τα πολύχρωμα γκραφίτι των μούντων τοίχων αρχίζουν να αποκτούν μια ρεαλιστική διάσταση. Άφραγκοι βασιλιάδες, θλιμένες πριγκήπισσες, φοβισμένες φιγούρες με μαχαίρια και αδηφάγα στόματα που ζητούν περισσότερα, όλα δημιουργήματα ταλαντούχων καλλιτεχνών - προφητών του δρόμου, παρουσιάζουν δυσοίωνες ιστορίες από το πιθανό, κοντινό μέλλον της χώρας. Στο ταξίδι της επιστροφής το μόνο που με προβλημάτιζε ήταν αυτό το μακάβριο μέλλον. Θα υπάρξει εναλλακτική λύση; Θα μετατραπεί ο ατομισμός σε συλλογική προσπάθεια; Θα αναλογιστούμε επιτέλους τις δικές μας ευθύνες; Δυστυχώς δεν μπορώ να δώσω λύση όμως συνεχίζω να ελπίζω...








* χαρακτηρισμός του Γιάννη Ξανθούλη που εμπεριέχεται στο βιβλίο του Κωνσταντινούπολη - των ασεβών μου φόβων

12 σχόλια:

  1. Agapite mou Kon/ne, dustuxws i olimpiaki Athina tis aisiodoksias kai tis pistis oti to omadikoi pnevma katafernei polla, i Athina tou 2004, exei eksafanistei. Katarxin ti na sou kanie i Athina me tetoious dimarxous pou biose? O telefteos, o Kaklamanis, polidiafimismenos apo tous Lakides kai tous Makides filous tou, apedeixthi mia fouska, i Athina einai sti xeiroteri katastasi tis apo plevras skoupidiwn.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Μπράβο, αρκετά καλή γραφή, συνέχισε, το 'χεις. Προσπάθησε μόνο να την κάνεις λίγο πιο μοντέρνα (μερικές στιγμές θύμιζε επιφυλλίδα απογευματινής εφημερίδας)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλά τα λες.
    Συνέχισε να ελπίζεις. Η ελπίδα θα φέρει και λύσεις.
    ΠανΚαπ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Τελικά αρχίζω να συνηδητοποιώ ότι και οι ακαλαίσθητες τοιχογραφίες -όσο αδιάψευστος καθρέφτης, μετά χρωμάτων ή άνευ αυτών, και αν είναι της εδώ ψυχολογίας με τα στατικά μηνύματά τους- συμβάλλουν κι αυτές στην αθλιότητα της γενικότερης εικόνας...ναι δεν την μπορώ τη μιζέρια που εκπέμπουν σε σχέση με το ουράνιο γαλάζιο των φωτογραφιών σου...αλλά ποιος πια εδώ σηκώνει τα μάτια ψηλά να δει τον ουρανό; Όταν ακόμη και οι τοίχοι αυτής της γκρίζας μεγαλούπολης σε απωθούν *(με την επιτοίχια τέχνη), σε "δαγκώνουν"...είναι να μην ψάχνεις τον ουρανό;;;!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Γεύση γλυκόπικρη... Γεύση νοσταλγίας της Αθήνας που ταξίδευα με το καράβι για να τη δω για λίγο...."Η κλαίουσα Αθηνά, ανήμπορη να προστατεύσει την αγαπημένη της πόλη αυτή τη φορά, αναγκάστηκε να την υποθηκεύσει όσο όσο": απιστευτα εικονογραφικο.... Αλλά για ποσο ακομα θα κλαίει;;; Και πόσο θα κρατήσει η υποθήκη; dum spiro spero....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ε όχι και "ακαλαίσθητες" οι τοιχογραφίες αυτές φίλε Γιώργο... Μερικά από τα ωραιότερα γκράφιτι πανευρωπαϊκά φιλοξενούν οι τοίχοι της Αθήνας. Αναρωτιέμαι τι εννοείς εσύ ως καλό γούστο! Νομίζω επιπλέον ότι και ο φακός του Κώστα τα ανέδειξε θαυμάσια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αγαπητέ Θοδωρή,
    Είναι τέχνη αυτό το επιτοίχιο για να ξεφύγεις; Εσένα σου δημιουργεί κάτι θετικό βλέποντάς το;
    Καθημερινά περνώ μπροστά από κάμποσα τέτοια, και επαναλαμβάνω αυτό που μου προξενούν: Οπτική ρύπανση τοπίου, ήδη βεβαρημένου...
    Αρκετά, όντας τα ίδια ασπρόμαυρα εκ κατασκευής, έχουν επιτυχώς και ευτυχώς ενσωματωθεί στο όλο γκρίζο- είναι σχετικά αφανή και περιμένουν έναν φωτογραφκό φακό να αναδειχτούν. Άλλα όμως σου βγάζουν το μάτι, πριν καν βρεθείς σε απόσταση απέναντί τους για να κατανοήσεις τι ήθελε να πει ο ποιητής...
    Δεν είναι θέμα καλού γούστου, όταν κάτι το αναγάγεις σε είδος τέχνης και αναζητάς τη γενικότερη επίδρασή του στο χώρο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Σας ευχαριστώ όλους για τα σχολιά σας. Δεν περίμενα τέτοιο μαζικό σχολιασμό. Το μόνο που έχω να προσθέσω, γιατί ίσως να μην έγινε ξεκάθαρο από το κειμενό μου, είναι ότι είμαι υπέρ των τοιχογραφιών σε οποιαδήποτε μέρος μπορεί να φιλοξενηθεί. Δεν αναφέρομαι σε μουντζούρες ή τυχόν παιδικές, απλοϊκες ζωγραφιές βέβαια. Γκράφιτι που θα μπορούν να δώσουν χρώμα στο χώρο,να επανατοποθετούν στον χάρτη το συγκεκριμένο μέρος και εκάστοτε να γίνονται αφορμή για να προβληματίσουν τους περαστικούς. Τα δύο πιο τρανταχτά παραδείγματα στην Αθήνα που έχουν καταφέρει κάτι τέτοιο είναι ο τεράστιος τοίχος απέναντι απο την Τεχνόπολη στο Γκάζι και οι εξωτερικοί τοίχοι του εργοστασίου Ελαϊς στην Πειραιώς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Αλέξανδρος Μασσαβέτας19 Ιουλίου 2010 στις 11:13 π.μ.

    μπράβο Κώστα, από το καλό στο καλύτερο πηγαίνουν τα κείμενα!!! τέλειες φωτο, τέλεια τα γκραφίτι, αυτά ακριβώς έβλεπα χθες το απόγευμα στην "Παλιά Αθήνα". και το κείμενο μου μιλά τόσο άμεσα. η Αθήνα δεν είναι - πια - γκρίζα όπως η Αθήνα των παιδικών μου χρόνων της δεκαετίας του 80, είναι πιο όμορφη, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είναι όμορφη πόλη. το μέγιστο πρόβλημα είναι βέβαια στην κοινωνία που φιλοξενεί. στην Τουρκία έχουμε κρατήσει μνήμες, καλές ή κακές, αλλά έχουμε χάσει επαφή με τις εξελίξεις... ίσως καλύτερα έτσι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ωραία σύνθεση ανάλογη με αυτές στην Πειραιώς (νομίζω η μία από τις δύο φτιαγμενη από διάσημη ομάδα αλλοδαπών γκραφιτάδων), με ζωντανά χρώματα και πιο σουρεάλ θεματολογία, μπορείτε να θαυμάσετε κοντά και έξω από τον σταθμό ηλεκτρικού/μετρό "Αττική" επί της Λιοσίων...όσο αντέξει βέβαια, γιατί ήδη έχουν ξεκινήσει διάφοροι παιδο-μουντζουρο-ποιοί να την αλλοιώνουν!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Λοιπόν, σας προτείνω να διαβάστε τα ακόλουθα δύο δημοσιεύμαα της σημερινής κυριακάτικης Καθημερινής περί τέχνης, μουτζούρας και επιτοίχιων βανδαλισμών στην Αθήνα [το κακό είναι ότι στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας δεν δίνονται οι συνοδευτικές φωτογραφίες της έντυπης έκδοσης, οι οποίες συμπληρώνουν τα γραφόμενα και μιλούν εύγλωττα...ή μάλλον σε αποστομώνουν...]:

    http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_25/07/2010_408888

    http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_25/07/2010_408887

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Διορθώνω στα προηγούμενα: επειδή η εφημερίδα παρέχει και την έντυπη έκδοση ως pdf, μπορείτε να δείτε το θέμα στην πλήρη του μορφή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή