Οθωμανικές τουλίπες

Η μανία της τουλίπας έχει σαρώσει την Πόλη τα τελευταία χρόνια.Μικρά σουβενίρ από το Σουλτάναχμετ, λογότυπα μεγάλων εταιριών, τουριστικές καμπάνιες, φιλοξενούν την μορφή της - μέχρι και τα παραδοσιακά ποτηράκια του τσαγιού έχουν το καμπυλωτό της σχήμα.

Αυτό για ένα Δυτικό μπορεί να φαίνεται περίεργο καθώς στο μυαλό του η τουλίπα είναι συνδεδεμένη με την Ολλανδία. Μπορεί στις Κάτω Χώρες να πραγματοποιούνται συστηματικές καλλιέργειες του φυτού, όμως η αλήθεια είναι ότι έφθασε στη Βόρεια Ευρώπη μόλις τον 16ο αιώνα. Η πραγματική περιοχή προέλευσης της τουλίπας είναι η Κεντρική Ασία και ο Καύκασος, κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκείνη την εποχή.

Η τουλίπα έγινε δημοφιλής στην Αυτοκρατορία επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς και δεν άργησε να κατακλύσει τα παρτέρια των ανακτόρων και τους αυτοκρατορικούς κήπους. Το ευγενές φυτό ταυτίστηκε γρήγορα με την Υψηλή Πύλη και τους ανώτερους αξιωματούχους της και έγινε το έμβλημα της Οθωμανικής Κωνσταντίνιγιε (Κωνσταντινούπολης). Τον 18ο αιώνα η Αυτοκρατορία στο πλαίσιο του εξευρωπαϊσμού της, ανέπτυξε τα γράμματα και τις τέχνες και εισήγαγε ευρωπαϊκές συνήθειες στην καθημερινή ζωή. Την ίδια στιγμή οι καλλιέργειες της τουλίπας είχαν φθάσει στο απώγειό τους και το διακοσμητικό της μοτίβο χρησιμοποιούνταν παντού. Έτσι αυτή η περίοδος έμεινε γνωστή στην ιστορία ως περίοδος της τουλίπας (lale devri).

Η Μητροπολιτική Δημαρχία Κωνσταντινουπόλεως τα τελευταία 6 χρόνια, θέλοντας να επαναφέρει το χαμένο σύμβολο της πόλης της, διοργανώνει κάθε Απρίλιο το Διεθνές Φεστιβάλ Τουλίπας. Κατάφυτες πλατείες, κήποι και παρτέρια χρωματίζουν το γκρίζο σκηνικό της Πόλης από άκρη σ'άκρη. Φέτος σύμφωνα με τις δηλώσεις του Δημάρχου Καντίρ Τόπμπας φυτεύθηκαν 20 εκατομμύρια βολβοί. Το Φεστιβάλ διαρκεί ένα μήνα και το μεγαλύτερο μέρος των εκδηλώσεων πραγματοποιείται στο Άλσος του Έμιργκιαν.

Εξαιτίας της φετινής αργοπορημένης άνοιξης, αρκετές τουλίπες δεν είχαν προλάβει να ανθίσουν όταν επισκέφθηκα το άλσος. Η πρώτη εικόνα που αντίκρυσα στην είσοδο ήταν ένας μικρός πρίγκηπας που έτρεχε γύρω από τις τουλίπες. Το έθιμο λέει πως πριν ή μετά από την τελετή περιτομής του κάθε αγοριού, η οικογένεια ντύνει το παιδί με την παραδοσιακή στολή του Αγά και τον περιφέρει έξω για να τον επιδείξει. Η μητέρα του μου είπε πως το παιδί δεν γνώριζε ακόμα για την εγχείρηση της περιτομής - λογικό αν αναλογιζόταν κανείς την ανεμελιά του βαδισματός του.

Μέσα στο άλσος, λειτουργούν 3 δημόσια αναψυκτήρια που στεγάζονται στις ανακαινισμένες οθωμανικές επαύλεις, το κίτρινο, ροζ και άσπρο κιόσκι. Εκεί οι κοσμικοί απολαμβάνουν το ρόφημα ή το γλυκό τους την ώρα που οι πιο παραδοσιακοί κάνουν ομαδικά πικ νικ με την οικογένεια τους στις πρασινάδες. Απέναντι από την τεχνητή λίμνη του άλσους παχουλές κυρίες με λουλουδάτες μαντήλες τρώνε ηλιόσπορους, ατενίζοντας τους μικρούς καταράκτες. Στην σημερινή Τουρκία ο ηλίανθος θα είχε σίγουρα μεγαλύτερη απήχηση από τις τουλίπες ως εθνικό φυτό.

Μέσα από την πολύχρωμη γιορτή η Δημαρχία δεν παρέλειψε να μεταδώσει και τα εθνικά της φρονήματα στους επισκέπτες. Το γεωγραφικό περίγραμμα της Τουρκίας σχηματισμένο με κόκκινες τουλίπες πάνω σε μια πλαγιά ήταν ενδεικτικό. Επίσης τρομερό ενδιαφέρον παρουσίαζαν γύψινες κατασκευές σε σχήμα τουλίπας, που είχαν φιλοτεχνηθεί από διαφόρους ζωγράφους. Σε μία από αυτές στην μία πλευρά παρουσιαζόταν η μορφή του Κεμάλ Ατατούρκ και στην άλλη μια οθωμανική γαλέρα, ενώ στο κορμό και τα φύλλα της ένας περιστρεφόμενος Δερβίσης.

Πέρα από την εθνικιστική προπαγάνδα και κάποιες κακόγουστες στιγμές, το Φεστιβάλ είναι μια ξεχωριστή εμπειρία που αξίζει να ζήσετε όσοι θα επισκεφθείτε την Κωνσταντινούπολη μέχρι τα τέλη Απριλίου.