Τα κόκκινα φανάρια στο Παρίσι της Ανατολής...

Λίγα μέτρα μακριά από το Emek sinemasi, του ιστορικού κινηματογράφου που ετοιμάζεται να θυσιαστεί στο βωμό της τυποποιημένης εμπορικής κατανάλωσης, και σε απόσταση αναπνοής από το Αγά Τζαμί, του μοναδικού τζαμιού της Μεγάλης Οδού, βρίσκεται ένα από τα πιο μυστηριώδη σοκάκια του Μπέιογλου.Ο δρόμος του Εβένου (Αμπανόζ σοκάκ) ήταν ο πρώτος δρόμος του Πέρα, που πριν από περίπου 100 χρόνια, άρχισε να φιλοξενεί μαζικά "τα μποέμ σπίτια της ακολασίας".

Η περιοχή της στέγασης των "πορφυρών" οίκων δεν μπορεί να χαρακτηριστεί τυχαία.Το Σταυροδρόμι και ο Γαλατάς, γνωστά και ως καταφύγια των Χριστιανών, με τις ελευθεριάζουσες απόψεις και τον Ευρωπαϊκο τρόπο ζωής, δεν είχαν καμία σχέση με τις υπόλοιπες συντηριτικές και θρησκευτικά καταπιεσμένες συνοικίες της Οθωμανικής Επταλόφου. 
Η περιέργεια να ανακαλύψω την ιστορία αυτού του δρόμου προήλθε από την μεταπολεμική νεοελληνική λογοτεχνία, που διαβάζω μετά μανίας το τελευταίο διάστημα. Ο Λεωνής του Γιώργου  Θεοτοκά, η Λωξάνδρα της Μαρίας Ιοαρδανίδου και η Φαχισέ Τσίκα του Θωμά Κοροβίνη, διηγήματα που σκιαγραφούν τη ζωή Ρωμίων της Πόλης στις αρχές και τα μέσα του 20ου αιώνα, έχουν και τα τρία κάποιες αράδες, αφιερωμένες για το αστικό και συνάμα ευρωπαϊκο σοκάκι του πληρωμένου έρωτα.

Τα ξακουστά μπορντέλα του Αμπανόζ στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν ελαφρώς παραλλαγμένα στην χρήση και στις υπηρεσίες που προσέφεραν, σε σχέση με τα υπόλοιπα κοινά πορνεία. Σύμφωνα με την σημερινή θεώρηση, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως πρώιμα, μικρά καμπαρέ της εποχής. Τα χρυσά κλουβιά των ανέσεων, απαρτίζονταν από έγκλειστες Ρωμιές, Λεβαντίνες, Αρμένισες και λιγοστές Εβραίες, δηλαδή κορίτσια από όλες τις εθνοτικές ομάδες που ζούσαν τότε στον αλλόθρησκο μαχαλά, το άλλωτε "Παρίσι του Βοσπόρου". Οι αυστηρές ιδιοκτήτριες των οίκων αυτών, προσέφεραν στις όμορφες χριστιανές μια ευκατάστατη ζώη με αντάλλαγμα την ψυχαγωγία των πλούσιων πελατών από τις Πρεσβείες του Πέρα, των ευκατάστατων μειονοτικών εμπόρων και των μποέμ ποιητών και λοιπών καλλιτεχνών της γειτονιάς.

 Σε αντιπαραβολή με το Αμπανόζ, τα πορνοστάσια του Καράκιοι και του Γαλατά, απευθύνονταν σε λαϊκότερες τάξεις.Στο Γαλατά ο διασημότερος δρόμος της ηδονής. ήταν το Γιουκσέκ Καλντιρίμ (Yüksek Kaldırım), όπου ξένοι τυχοδιώκτες, ναυτικοί, φτωχοί τούρκοι οικογενειάρχες και έφηβοι, το επισκέπτονταν,πολλές φορές στα κρυφά. Οι διηγήσεις των μεγαλύτερων, κάνουν λόγο για αγχωμένους έφηβους που εφοδιάζονταν με λαχματζούν* και χειροποίητα μαντζούνια, πριν την πρώτη τους συνεύρεση με τις πεπειραμένες χριστιανές, ώστε η πρώτη τους φορά να στεφθεί με απόλυτη επιτυχία. Μετά από την επιτυχή συνεύρεση άλλωστε επισφραγιζόταν αυτομάτως και ο ανδρισμός τους.

Το Αμπανόζ σοκάκ, ακολουθώντας πιστά την ιστορία της νεότερης Τουρκικής ιστορίας, αναγκάστηκε να κλείσει, μετά τις τρομερές καταστροφές των Σεπτεμβριανών, που έπληξαν κατοικίες, σχολεία, επιχειρήσεις, και εκκλησίες Ρωμιών, και σε περιορισμένη έκταση περιουσίες άλλων εθνοτήτων, κυρίως στο κέντρο αλλά και στα περίχωρα της Πόλης. To 1958, όταν το σοκάκι ξανατεθεί σε λειτουργία, τίποτα δεν θύμιζε το πολυπολιτισμικό του παρελθόν. Η εισροή εκδιδόμενων τρανσέξουαλ και ομοφυλόφιλων μαζί με την αγορά δεκάδων σπιτιών της οδού από την Ματίλντ Μανουκιάν, αλλάζουν ριζικά τις συνήθειες του σοκακιού. Η Μανουκιάν, τούρκος υπήκοος αρμενικής καταγωγής είναι το πιο λαμπρό παράδειγμα, της κερδοφορίας της πορνείας στην Τουρκία, αφού αρχικά ως εκδιδόμενη και αργότερα ως προαγωγός, βρέθηκε επί πέντε συναπτά έτη  πρώτη στον κατάλογο των πολιτών που καταβάλλουν τους περισσότερους φόρους στο κράτος.

 Το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980, αναγκάζει το παρηκμασμένο σοκάκι να ξανακλείσει, αυτή τη φορά οριστικά, μαζί με τους υπόλοιπους οίκους ανοχής της Πόλης. Το στρατιώτικο καθεστώς εξαπόλυσε μια σειρά διώξεων και φυλακίσεων σε πολλές κοινωνικές ομάδες που δεν συμβάδιζαν με τα φρονήματα της νέας ηγεσίας. Σύμφωνα με τα λεγόμενα μιας εκ των εργαζωμένων του Αμπανόζ, σημαντικός αριθμός τρανσέξουαλ, ομοφυλόφιλων και εκδιδόμενων γυναικών εκτοπίστηκε χωρίς την θελησή τους, ύστερα από βασανηστήρια και πολλές πιέσεις, σε πόλεις της Ανατολίας. Όταν επανήλθε το δημοκρατικό πολίτευμα, τα κόκκινα φωτάκια άναψαν συνεχίζοντας ως τις μέρες μας, λίγα μέτρα πιο πέρα από το Αμπανόζ, στο Μπαϊράμ σοκάκ και τους γύρω δρόμους.

Η πρόσφατη βόλτα μου στο θρυλικό Αμπανόζ σοκάκ, με απογοήτευσε παντελώς. Φθηνά ξενοδοχεία των 5 ευρώ, μια τεράστια αλάνα που χρησιμόποιειται για πάρκινγκ και ελάχιστα ρωμέηκα σπίτια σε παρακμή, που φιλοξενούν φτωχές οικογένειες ισλαμιστών, αντικατέστησαν την παλιά της αίγλη. Το Αμπανόζ σοκάκ , χωρίς να έχει κρατήσει τίποτα από το παρελθόν, μετονομάστηκε πλέον σε Χαλάς σοκάκ, θέλοντας μάλλον να τονίσει και επισήμως την "σωτηρία" που προήλθε ύστερα από τις ολικές εκκαθαρίσεις των μετέπειτα κυβερνήσεων στην περιοχή. Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους αυτών των εκκάθαρίσεων, ήταν ο Μπεντρετίν Νταλάν, όντας υπεύθυνος των μαζικών κατεδαφίσεων υπερπολυτελών ρωμέικων μεγάρων λίγα μέτρα πιο κάτω από το Αμπανόζ, με σκόπο την μετατροπή της οδού Ταρλάμπασι σε λεωφόρο ταχείας κυκλοφορίας, αποκόπτοντας έτσι το τουριστικό Πέρα από το παρακμιακό Ταρλάμπασι.

* λαχματζούν = τουρκική πίτα με κρέας που συνοδέυεται με λαχανικά και διάφορα καρικεύματα
* halas = οθωμανική λέξη που χρησιμοποιείται ελάχιστα στα σημερινά τουρκικά και σημαίνει σωτηρία