Τα κόκκινα φανάρια στο Παρίσι της Ανατολής...

Λίγα μέτρα μακριά από το Emek sinemasi, του ιστορικού κινηματογράφου που ετοιμάζεται να θυσιαστεί στο βωμό της τυποποιημένης εμπορικής κατανάλωσης, και σε απόσταση αναπνοής από το Αγά Τζαμί, του μοναδικού τζαμιού της Μεγάλης Οδού, βρίσκεται ένα από τα πιο μυστηριώδη σοκάκια του Μπέιογλου.Ο δρόμος του Εβένου (Αμπανόζ σοκάκ) ήταν ο πρώτος δρόμος του Πέρα, που πριν από περίπου 100 χρόνια, άρχισε να φιλοξενεί μαζικά "τα μποέμ σπίτια της ακολασίας".

Η περιοχή της στέγασης των "πορφυρών" οίκων δεν μπορεί να χαρακτηριστεί τυχαία.Το Σταυροδρόμι και ο Γαλατάς, γνωστά και ως καταφύγια των Χριστιανών, με τις ελευθεριάζουσες απόψεις και τον Ευρωπαϊκο τρόπο ζωής, δεν είχαν καμία σχέση με τις υπόλοιπες συντηριτικές και θρησκευτικά καταπιεσμένες συνοικίες της Οθωμανικής Επταλόφου. 
Η περιέργεια να ανακαλύψω την ιστορία αυτού του δρόμου προήλθε από την μεταπολεμική νεοελληνική λογοτεχνία, που διαβάζω μετά μανίας το τελευταίο διάστημα. Ο Λεωνής του Γιώργου  Θεοτοκά, η Λωξάνδρα της Μαρίας Ιοαρδανίδου και η Φαχισέ Τσίκα του Θωμά Κοροβίνη, διηγήματα που σκιαγραφούν τη ζωή Ρωμίων της Πόλης στις αρχές και τα μέσα του 20ου αιώνα, έχουν και τα τρία κάποιες αράδες, αφιερωμένες για το αστικό και συνάμα ευρωπαϊκο σοκάκι του πληρωμένου έρωτα.

Τα ξακουστά μπορντέλα του Αμπανόζ στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν ελαφρώς παραλλαγμένα στην χρήση και στις υπηρεσίες που προσέφεραν, σε σχέση με τα υπόλοιπα κοινά πορνεία. Σύμφωνα με την σημερινή θεώρηση, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως πρώιμα, μικρά καμπαρέ της εποχής. Τα χρυσά κλουβιά των ανέσεων, απαρτίζονταν από έγκλειστες Ρωμιές, Λεβαντίνες, Αρμένισες και λιγοστές Εβραίες, δηλαδή κορίτσια από όλες τις εθνοτικές ομάδες που ζούσαν τότε στον αλλόθρησκο μαχαλά, το άλλωτε "Παρίσι του Βοσπόρου". Οι αυστηρές ιδιοκτήτριες των οίκων αυτών, προσέφεραν στις όμορφες χριστιανές μια ευκατάστατη ζώη με αντάλλαγμα την ψυχαγωγία των πλούσιων πελατών από τις Πρεσβείες του Πέρα, των ευκατάστατων μειονοτικών εμπόρων και των μποέμ ποιητών και λοιπών καλλιτεχνών της γειτονιάς.

 Σε αντιπαραβολή με το Αμπανόζ, τα πορνοστάσια του Καράκιοι και του Γαλατά, απευθύνονταν σε λαϊκότερες τάξεις.Στο Γαλατά ο διασημότερος δρόμος της ηδονής. ήταν το Γιουκσέκ Καλντιρίμ (Yüksek Kaldırım), όπου ξένοι τυχοδιώκτες, ναυτικοί, φτωχοί τούρκοι οικογενειάρχες και έφηβοι, το επισκέπτονταν,πολλές φορές στα κρυφά. Οι διηγήσεις των μεγαλύτερων, κάνουν λόγο για αγχωμένους έφηβους που εφοδιάζονταν με λαχματζούν* και χειροποίητα μαντζούνια, πριν την πρώτη τους συνεύρεση με τις πεπειραμένες χριστιανές, ώστε η πρώτη τους φορά να στεφθεί με απόλυτη επιτυχία. Μετά από την επιτυχή συνεύρεση άλλωστε επισφραγιζόταν αυτομάτως και ο ανδρισμός τους.

Το Αμπανόζ σοκάκ, ακολουθώντας πιστά την ιστορία της νεότερης Τουρκικής ιστορίας, αναγκάστηκε να κλείσει, μετά τις τρομερές καταστροφές των Σεπτεμβριανών, που έπληξαν κατοικίες, σχολεία, επιχειρήσεις, και εκκλησίες Ρωμιών, και σε περιορισμένη έκταση περιουσίες άλλων εθνοτήτων, κυρίως στο κέντρο αλλά και στα περίχωρα της Πόλης. To 1958, όταν το σοκάκι ξανατεθεί σε λειτουργία, τίποτα δεν θύμιζε το πολυπολιτισμικό του παρελθόν. Η εισροή εκδιδόμενων τρανσέξουαλ και ομοφυλόφιλων μαζί με την αγορά δεκάδων σπιτιών της οδού από την Ματίλντ Μανουκιάν, αλλάζουν ριζικά τις συνήθειες του σοκακιού. Η Μανουκιάν, τούρκος υπήκοος αρμενικής καταγωγής είναι το πιο λαμπρό παράδειγμα, της κερδοφορίας της πορνείας στην Τουρκία, αφού αρχικά ως εκδιδόμενη και αργότερα ως προαγωγός, βρέθηκε επί πέντε συναπτά έτη  πρώτη στον κατάλογο των πολιτών που καταβάλλουν τους περισσότερους φόρους στο κράτος.

 Το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980, αναγκάζει το παρηκμασμένο σοκάκι να ξανακλείσει, αυτή τη φορά οριστικά, μαζί με τους υπόλοιπους οίκους ανοχής της Πόλης. Το στρατιώτικο καθεστώς εξαπόλυσε μια σειρά διώξεων και φυλακίσεων σε πολλές κοινωνικές ομάδες που δεν συμβάδιζαν με τα φρονήματα της νέας ηγεσίας. Σύμφωνα με τα λεγόμενα μιας εκ των εργαζωμένων του Αμπανόζ, σημαντικός αριθμός τρανσέξουαλ, ομοφυλόφιλων και εκδιδόμενων γυναικών εκτοπίστηκε χωρίς την θελησή τους, ύστερα από βασανηστήρια και πολλές πιέσεις, σε πόλεις της Ανατολίας. Όταν επανήλθε το δημοκρατικό πολίτευμα, τα κόκκινα φωτάκια άναψαν συνεχίζοντας ως τις μέρες μας, λίγα μέτρα πιο πέρα από το Αμπανόζ, στο Μπαϊράμ σοκάκ και τους γύρω δρόμους.

Η πρόσφατη βόλτα μου στο θρυλικό Αμπανόζ σοκάκ, με απογοήτευσε παντελώς. Φθηνά ξενοδοχεία των 5 ευρώ, μια τεράστια αλάνα που χρησιμόποιειται για πάρκινγκ και ελάχιστα ρωμέηκα σπίτια σε παρακμή, που φιλοξενούν φτωχές οικογένειες ισλαμιστών, αντικατέστησαν την παλιά της αίγλη. Το Αμπανόζ σοκάκ , χωρίς να έχει κρατήσει τίποτα από το παρελθόν, μετονομάστηκε πλέον σε Χαλάς σοκάκ, θέλοντας μάλλον να τονίσει και επισήμως την "σωτηρία" που προήλθε ύστερα από τις ολικές εκκαθαρίσεις των μετέπειτα κυβερνήσεων στην περιοχή. Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους αυτών των εκκάθαρίσεων, ήταν ο Μπεντρετίν Νταλάν, όντας υπεύθυνος των μαζικών κατεδαφίσεων υπερπολυτελών ρωμέικων μεγάρων λίγα μέτρα πιο κάτω από το Αμπανόζ, με σκόπο την μετατροπή της οδού Ταρλάμπασι σε λεωφόρο ταχείας κυκλοφορίας, αποκόπτοντας έτσι το τουριστικό Πέρα από το παρακμιακό Ταρλάμπασι.

* λαχματζούν = τουρκική πίτα με κρέας που συνοδέυεται με λαχανικά και διάφορα καρικεύματα
* halas = οθωμανική λέξη που χρησιμοποιείται ελάχιστα στα σημερινά τουρκικά και σημαίνει σωτηρία

Tσιμεντένιες βουτιές στη σκιά της Μπελ Επόκ (Welcome to the world of the plastic beach)

Ο Βόσπορος είναι αναμφισβήτητα ένα από τα διαχρονικά σύμβολα της Πόλης. Το ''υδάτινο φίδι'', που εκτείνεται σε μήκος 30 χιλιομέτρων, από την θάλασσα του Μαρμαρά μέχρι τις εκβολές της Μαύρης θάλασσας, έχει συνδεθεί με την ιστορία και την μυθολογία διαφόρων πολιτισμών, που φιλοξενήθηκαν κατά καιρούς στις ακτές του. Τα χιλιοτραγουδισμένα νερά του διακατέχονται από υπερφυσικές ιδιότητες σύμφωνα με τους σημερινούς της κατοίκους, προκαλούν νοσταλγία στου παλιούς της κατοίκους, που δεν μένουν πια εδώ και λαμβάνουν διαστάσεις μυθικές σε αυτόν που δεν τα έχει αντικρύσει. Εγώ πάλι με το πέρασμα του χρόνου, ως μόνιμος κάτοικος μιας εκ των Βοσπορινών περιοχών, αναρωτίεμαι αν ο Βόσπορος είναι τελικά υπερτιμημένος.

                            

Τα κυριακάτικα πρωινά του καλοκαιριού είναι αρκετά  για να απομυθοποιήσεις πλήρως τις όχθες των ιστορικών νερών (του Βοσπόρου). Η καθημερινή κίνηση της 'επαρχιακών δεδομένων' παραλιακής, ούτως ή άλλως μια σκληρή ρουτίνα που πρέπει να συνηθίσεις, τα σαββατοκύριακα αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο. Αυτοκίνητα της δεκαετίας του '80 και λεωφορεία, που μεταφέρουν τον ιδρωμένο λαουτζίκο, περιμένουν ακινητοποιημένα, σα να συμμετέχουν σε πολύωρη καθιστική διαμαρτυρία. Κύριοι υπαίτιοι, οι νεόπλουτοι κάτοχοι τερατόμορφων αυτοκινήτων και τζίπ που κατευθύνονται σε trendy παραλιακά μαγαζιά για να κάνουν brunch(είναι κάτι σαν ιεροτελεστεία στην ιδιότυπη τους κάστα), χωρις να υπολογίζουν κανένα, απόλυτοι άρχοντες του δρόμου.

                            

                            

                            

Πολλές φορές αυτή η κίνηση με έχει φέρει σε σημείο να περπατήσω αστρονομικές αποστάσεις, για ώρες, με συνοδοιπόρο τα σταχτί καυσαέρια και τo μεγάλο ποτάμι, με σκοπό να αποφύγω την υγρή αδράνεια. Δεν είναι και τόσο άσχημα βέβαια, αν σκεφτεί κανείς ότι τουλάχιστον το σκηνικό που εκτυλίσσεται ο περιπατός σου συμπεριλαμβάνει μερικές από τις επιβλητικότερες επαύλεις και εξοχικές κατοικίες της πόλης. Τα γιαλιά, τουρκιστί yalı*, ήταν κυρίως παραθεριστικές κατοικίες* των μειονοτικών εύπορων εμπόρων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας , που δημιουργήθηκαν στην χρυσή,φιλειρηνική και άκρως υλιστική περίοδο της Μπελ Επόκ (Bel Epoque) στα τέλη του 19ου αιώνα, λίγο πρίν την έναρξη του πρώτου παγκόσμιου πολέμου. Σήμερα τα αριστοκρατικά μέγαρα , με την τερατώδη επέκταση της Πόλης, βρίσκονται εντός σχεδίου πόλεως και φιλοξενούν ως μόνιμες κατοικίες πια,μερικές από τις πιο πλούσιες οικογένειες της πόλης αλλά και κάποιες προξενικές αρχές.

                            

                            

                            

Σε αυτές τις ιστορίες κυριακάτικης τρέλας προστίθεται και η λαοθάλασσα του ξαναμμένου ανδρικού πληθυσμού, που επιζητά δια καώς, μια στάλα δροσίας στα βρώμικα νερά του Βοσπόρου. Κάθε φορά που έρχομαι μούρη με μούρη με τα σκουπίδια και τα κοπάδια τσούχτρες που επιπλέουν στην επιφανειά, θυμάμαι τον αστικό μύθο πέρι βιολογικού καθαρισμού, εν όψει της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Προφανώς, οι μεγαλόστομες υποσχέσεις του Istanbul 2010*,  έκαναν αισιόδοξους ''Iστάνμπουλλου'' να οραματίζονται την οργανωτική επιτροπή της διοργάνωσης σα μια πράσινη νεράιδα που εν μία νυκτί θα μεταμόρφωνε την Κωνσταντινούπολη σε παραμυθένια μεγαλούπολη, χωρίς να τους αφήσουν δεύτερες σκέψεις τα δεκάδες χιλιάδες τάνκερ που διασχίζουν τα στένα κάθε χρόνο, προσφέροντας και αυτά ένα λιθαράκι στην περαιτέρω μόλυνση.

                            

                            

                            

                            

Η βαριά σαν ιστορία σκία των κτιρίων της Μπελ Επόκ, προσφέρεται απλόχερα στην φασαριόζικη νεολαία με τα χρωματιστά εσώρουχα, που ξαπλώνει στους τσιμεντένιους δρόμους της πλαζ του μπετόν, βυθισμένη στη ραστώνη της. Κάποιοι άλλοι πιο θαραλλέοι βουτούν στα ρηχά νερά του Βοσπόρου, παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες της δημαρχίας να  τους αποτρέψει, τοποθετόντας κατά μήκος του δρόμου δεκάδες ταμπέλες. Τέλος θα συναντήσεις και άλλους, που προσπαθούν να κλέψουν τις εντυπώσεις επιχειρόντας κάθε λογής ακροβατικά, με σκοπό να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των μαντηλοφορεμένων κοριτσίων, που βγήκαν για μεσημεριανό σεργιάνι.

                            

                                            

                            

                            

                                                                                   

                                                  

                            

Σε αυτή τη πανηγυριώτικη, φεστιβαλική διάθεση δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι παραδοσιακοί ψαράδες (ελπίζω τουλάχιστον να μην ψαρεύουν μόνο μπότες), πολυμελείς οικογένειες που κάνουν πικνίκ, τρώγοντας λαίμαργα υπό τις μυρωδιές του ψητού κεφτέ στη σχάρα, διάφοροι μικροπωλητές με τα γραφικά τους βανάκια, που πουλάνε σχεδόν τα πάντα και φυσικά εγώ, ένας ταπεινός περιηγητής, που προσπερνάει το πλήθος αθόρυβα, ακούγοντας το ''Welcome to the plastic beach'' των Gorillaz στη διαπασών, από το μικροσκοπικό, αγαπημένο μου φίλο.

*1. προέρχεται από την ελληνική λέξη γιαλός και ονομάστηκαν έτσι επειδή υψώνονται δίπλα από τη θάλασσα.
*2.τα προάστια του Βοσπόρου εκείνη την επόχη θεωρούνταν χωριά.
*3.το όργανο που έχει επωμιστεί την ευθύνη της διοργάνωσης της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας για φέτος

Εξανθρωπισμός η εξισλαμισμός;

Η Τουρκία βρίσκεται στη καρδιά των γεγονότων, και αυτή τη φορά έχοντας την καθολική στήριξη της παγκόσμιας κοινής γνώμης. Ήταν το επιθυμητό, τα κατάφερε...

 Πέραν των ανεπίτρεπτων και καταδικαστικών μεθόδων του Ισραήλ, η Τουρκία ήταν αυτή που προκάλεσε μια από τις μεγαλύτερες διεθνείς κρίσεις των τελευταίων ετών, θυσιάζοντας στο βωμό του ''ανθρωπισμού'' λίγο από το ''αναλώσιμο''  ανθρώπινο δυναμικό της,

Στην χώρα αυτή, σχεδόν καθημερινά, δεκάδες άνθρωποι βρίσκουν φρικτό θάνατο από τις ενέδρες των ανταρτών του P.K.K. και τις επιχειρήσεις που διοργανώνει ο στρατός ως αντίποινα σε αυτές. Στην Τουρκία, εδώ και χρόνια, υπάρχει πόλεμος σε εξέλιξη. Παρόλα αυτά όμως η ισλαμική κυβέρνηση, σφυρίζοντας αδιάφορα, γυρνά την πλάτη της στα γεγονότα, βαφτίζοντάς τα ''τρομοκρατικές ενέργειες''. Η απολυταρχία του κυβερνώντος κόμματος, τρομερά διευκολυμένη από την παντελή έλλειψη αντιπολίτευσης, καλυμμένη με το μαύρο τσαντόρ της αδελφικής αληλεγγύης, έχει ως αυτοσκοπό την ισχυροποίηση του status της στο μουσουλμανικό κόσμο. Ειναί ενδεικτίκο να αναφερθούν τα δημοσιεύματα που αρχίζουν να πληθαίνουν, σχετικά με το πραγματικό υπόβαθρο του τουρκικού Ιδρύματος Ανθρωπιστικής Αρωγής, δηλαδή του ιδρύματος που διοργάνωσε την τουρκική αποστολή της νηοπομπής.

Αμέσως μετά την επίθεση, φήμη, που αφορούσε στην απέλαση των μελών της Τουρκικής Εβραϊκής κοινότητας από την χώρα, απλώθηκε σαν μαύρο σύννεφο στην επικράτεια. Ο Σαμί Χερμάν, πρόεδρος την εβραϊκης κοινότητας έφτασε στο σημείο να προβεί σε επίσημες ανακοινώσεις, που δήλωναν την λύπη και την στήριξη της τουρκικής πλευράς δια μέσω των συλλαλητήριων που επακολούθησαν αργότερα!!! Λίγο αργότερα ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης διέψευσε τις φήμες.

Την ίδια ημέρα φανατικοί ισλαμιστές, οπαδοί του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), συγκεντρώθηκαν κατά χιλιάδες στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, αλλά και έξω από το Προξενείο του Ισραήλ, μετατρέποντας τους χώρους διαμαρτυρίας σε μία μεταμοντέρνα έκδοση σημείων πόλης που κυβερνούνται απο τον ιερό νόμο της Σεριάτ. Κυρίες καλυμμένες όλοκληρες με μαύρα πέπλα και μουσάτοι κύριοι με σαρίκια σε απόσταση αναπνοής από το άγαλμα του τούρκου Εθνοπατέρα και ιδρυτή της εκκοσμικευμένης Τουρκίας, ήταν σίγουρα μία εικόνα που θα προκάλεσε σοκ στο κύκλο των Κεμαλιστών. Το ειρηνικό πλήθος εξέφρασε τη συμπαράσταση του προς τους Παλαιστίνιους ''αδερφούς του'' και την διαμαρτυρία για την φονική επίθεση, ρίχνοντας κατάρες στους Ισραηλινούς, καίγοντας σημαίες και ξύλινα ομοιώματα του άστρου του Δαυϊδ. Άραγε που να ήταν όλο αυτό το πλήθος στις πορίες που διοργανώθηκαν στην μνήμη του Χράντ Ντίνκ ή αυτές στην μνήμη των Αρμενίων;

Ευτυχώς η εποχή που η Τουρκία διέπραττε πογκρόμ φαίνεται να έχει περάσει,,,