Το σχολείο της απουσίας

Στις μαθητικές μνήμες ενός ενήλικου κυριαρχούν οι πρώτοι φίλοι, τα πειράγματα και τα τραγούδια που διαδραματίζονται πίσω από τις πόρτες των σχολικών αιθουσών. Σε ότι αφορά στη δική μου μαθητική ζωή, μαζί με όλα τα παραπάνω, κυριαρχούσε και μια γενική απαξίωση για το θεσμό της εκπαίδευσης, απότοκο των άθλιων κτιριακών εγκαταστάσεων αλλά και συνθηκών των σχολείων της Ελληνικής επικράτειας, που στην καλύτερη περίπτωση μπορείς να τα παρομοιάσεις με μεταμοντέρνα σοβιετικά μπλοκ. Έπρεπε να περάσουν αρκετά χρόνια για να ανακατασκευάσω την έννοια του εκπαιδευτηρίου στο μυαλό μου, αντικρίζοντας μερικά από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ομογένειας. Τα περισσότερα από αυτά είναι τρίπατα ιστορικά νεοκλασικά που κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα, ύστερα από ευεργεσίες μεγάλων μορφών της Ρωμέικης ιστορίας.

Από τα οκτώ Ρωμέικα εκπαιδευτήρια, που ακόμα υποδέχονται μαθητές στους κόλπους τους, μόνο ένα βρίσκεται στην Ασιατική πλευρά της Πόλης και πιο συγκεκριμένα στην ιστορική συνοικία του Μοδıού. Η ιδιάζουσα περίπτωση του πρώην κεντρικού παρθεναγωγείου Χαλκηδόνος έγκειται στον ένα και μοναδικό μαθητή που φοιτά σε αυτό. Το μέλλον του πλήρως εξοπλισμένου πράσινου κτιρίου με τη μαρμάρινη επιγραφή στην είσοδο "Εκπαιδευτήρια Ελλ. Ορθ. Κοινότητος", τους χαρακτηριστικούς μαρμάρινους κίονες της εισόδου και τα ξύλινα πατώματα είναι αβέβαιο.

 Το φαινόμενο αυτό εξηγείται από το γενικό κατακερματισμό της Ελληνορθόδοξης κοινότητος, όπου αντικατοπτρίζεται ρεαλιστικότητα και στα δημογραφικά των σχολείων. Ο κ. Πεστεματζόγλου διευθυντής και διδάσκαλος τα τελευταία 18 χρόνια στο δημοτικό σχολείο, μου εξήγησε ότι ο αριθμός των μαθητών,  όταν ανέλαβε καθήκοντα, ξεπερνούσε τους 20. Στις αρχές τις νέας χιλιετίας το πλήθος των μαθητών μειώθηκε στους 5. Η άλλη τάση που δικαιολογεί τις άδειες αίθουσες  είναι η συχνή επιλογή ιδιωτικών ξενόγλωσσων σχολείων από τα λιγοστά μέλη της κοινότητας με πρόσχημα την ελλειπή ή κατά καιρούς προβληματική εκπαίδευση που προσφέρεται από τα μειονοτικά.

  Σε περίπτωση που το σχολείο δεν δεχθεί άλλους μαθητές στα επόμενα δύο χρόνια, θα περάσει στην περίοδο της νάρκωσης. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που θα οριστεί από την εφορία της Κοινότητας, θα παραμείνει τυπικά ανοιχτό χωρίς όμως μαθητές, θα μεταμορφωθεί δηλαδή σε ένα σχολείο - φάντασμα. Η έσχατη λύση της νάρκωσης το μόνο που θα καταφέρει είναι να παρατείνει για λίγο την ιστορία του σχολείου, που φέτος κλείνει τα 130 χρόνια από την ίδρυσή του. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα του δημοτικού σχολείου στο Μακροχώρι που ακολούθησε την ίδια πορεία.


Στο εσωτερικό του Κεντρικού Σχολείου Χαλκηδόνος...

Η απόλυτη ησυχία που κυριέυει το σχολείο διακόπτεται από τα τριξίματα του ξύλινου πατώματος.  Η χρυσαφί προτομή του Κεμάλ παρέα με την κατακόκκινη ημισέλινο εποπτεύουν την αμείλικτη σιωπή.  Ο νόστος  δεσπόζει σε κάθε γωνιά του μελαγχολικού κτιρίου. Στον πίνακα ανακοινώσεων φωτογραφίες γεμάτες γλυκά παιδικά χαμόγελα. Οι αίθουσες σκονισμένες και άδειες. Το μοναδικό σημάδι που μαρτυρεί την παρελθοντική παρουσία των άδειων σχολικών αιθουσών είναι οι διακοσμημένοι τοίχοι με τις παλιές ζωγραφιές των μαθητών που πέρασαν από εδώ. Δίπλα ακριβώς από τις ξεθωριασμένες ζωγραφιές στέκονται οι εργασίες του μοναδικού πλέον μαθητή του σχολείου, ενός πρόσχαρου και συνειδητοποιημένου παιδιού, που ονειρεύεται μια μέρα να γίνει γιατρός, του Χρυσοβαλάντη.