Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 2010

Το σχολείο της απουσίας

Στις μαθητικές μνήμες ενός ενήλικου κυριαρχούν οι πρώτοι φίλοι, τα πειράγματα και τα τραγούδια που διαδραματίζονται πίσω από τις πόρτες των σχολικών αιθουσών. Σε ότι αφορά στη δική μου μαθητική ζωή, μαζί με όλα τα παραπάνω, κυριαρχούσε και μια γενική απαξίωση για το θεσμό της εκπαίδευσης, απότοκο των άθλιων κτιριακών εγκαταστάσεων αλλά και συνθηκών των σχολείων της Ελληνικής επικράτειας, που στην καλύτερη περίπτωση μπορείς να τα παρομοιάσεις με μεταμοντέρνα σοβιετικά μπλοκ. Έπρεπε να περάσουν αρκετά χρόνια για να ανακατασκευάσω την έννοια του εκπαιδευτηρίου στο μυαλό μου, αντικρίζοντας μερικά από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ομογένειας. Τα περισσότερα από αυτά είναι τρίπατα ιστορικά νεοκλασικά που κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα, ύστερα από ευεργεσίες μεγάλων μορφών της Ρωμέικης ιστορίας.



Από τα οκτώ Ρωμέικα εκπαιδευτήρια, που ακόμα υποδέχονται μαθητές στους κόλπους τους, μόνο ένα βρίσκεται στην Ασιατική πλευρά της Πόλης και πιο συγκεκριμένα στην ιστορική συνοικία του Μοδıού. Η ιδιάζουσα περίπτωση του πρώην κεντρικού παρθεναγωγείου Χαλκηδόνος έγκειται στον ένα και μοναδικό μαθητή που φοιτά σε αυτό. Το μέλλον του πλήρως εξοπλισμένου πράσινου κτιρίου με τη μαρμάρινη επιγραφή στην είσοδο "Εκπαιδευτήρια Ελλ. Ορθ. Κοινότητος", τους χαρακτηριστικούς μαρμάρινους κίονες της εισόδου και τα ξύλινα πατώματα είναι αβέβαιο.

 Το φαινόμενο αυτό εξηγείται από το γενικό κατακερματισμό της Ελληνορθόδοξης κοινότητος, όπου αντικατοπτρίζεται ρεαλιστικότητα και στα δημογραφικά των σχολείων. Ο κ. Πεστεματζόγλου διευθυντής και διδάσκαλος τα τελευταία 18 χρόνια στο δημοτικό σχολείο, μου εξήγησε ότι ο αριθμός των μαθητών,  όταν ανέλαβε καθήκοντα, ξεπερνούσε τους 20. Στις αρχές τις νέας χιλιετίας το πλήθος των μαθητών μειώθηκε στους 5. Η άλλη τάση που δικαιολογεί τις άδειες αίθουσες  είναι η συχνή επιλογή ιδιωτικών ξενόγλωσσων σχολείων από τα λιγοστά μέλη της κοινότητας με πρόσχημα την ελλειπή ή κατά καιρούς προβληματική εκπαίδευση που προσφέρεται από τα μειονοτικά.





  Σε περίπτωση που το σχολείο δεν δεχθεί άλλους μαθητές στα επόμενα δύο χρόνια, θα περάσει στην περίοδο της νάρκωσης. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που θα οριστεί από την εφορία της Κοινότητας, θα παραμείνει τυπικά ανοιχτό χωρίς όμως μαθητές, θα μεταμορφωθεί δηλαδή σε ένα σχολείο - φάντασμα. Η έσχατη λύση της νάρκωσης το μόνο που θα καταφέρει είναι να παρατείνει για λίγο την ιστορία του σχολείου, που φέτος κλείνει τα 130 χρόνια από την ίδρυσή του. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα του δημοτικού σχολείου στο Μακροχώρι που ακολούθησε την ίδια πορεία.


Στο εσωτερικό του Κεντρικού Σχολείου Χαλκηδόνος...



Η απόλυτη ησυχία που κυριέυει το σχολείο διακόπτεται από τα τριξίματα του ξύλινου πατώματος.  Η χρυσαφί προτομή του Κεμάλ παρέα με την κατακόκκινη ημισέλινο εποπτεύουν την αμείλικτη σιωπή.  Ο νόστος  δεσπόζει σε κάθε γωνιά του μελαγχολικού κτιρίου. Στον πίνακα ανακοινώσεων φωτογραφίες γεμάτες γλυκά παιδικά χαμόγελα. Οι αίθουσες σκονισμένες και άδειες. Το μοναδικό σημάδι που μαρτυρεί την παρελθοντική παρουσία των άδειων σχολικών αιθουσών είναι οι διακοσμημένοι τοίχοι με τις παλιές ζωγραφιές των μαθητών που πέρασαν από εδώ. Δίπλα ακριβώς από τις ξεθωριασμένες ζωγραφιές στέκονται οι εργασίες του μοναδικού πλέον μαθητή του σχολείου, ενός πρόσχαρου και συνειδητοποιημένου παιδιού, που ονειρεύεται μια μέρα να γίνει γιατρός, του Χρυσοβαλάντη.



9 σχόλια:

  1. ευχαριστούμε για άλλο ένα ωραίο άρθρο! Ήθελα να ρωτήσω, υπάρχει κάποια πρωτοβουλία/προσπάθεια απο την κοινότητα να 'ξαναφέρει' τα ρωμιόπουλα στα σχολεία της? Ή είναι χαμένο παιχνίδι? Περιμένει και τα υπόλοιπα σχολεία η ίδια τύχη?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Κωνσταντίνε, δυστυχώς "η ελλειπής ή κατά καιρούς προβληματική εκπαίδευση των μειονοτικών", και συγκεκριμένα των ελληνικών, δεν είναι ακριβώς "πρόσχημα"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Συγχαρητήρια για το ωραίο κείμενο και το ολοκληρωμένο ρεπορτάζ.
    Για εμας που ζούμε τα προβλήματα της ομογενειακής παιδείας από μέσα, μας δίνει κουράγιο να βλέπουμε και άλλους να νοιάζονται και να πλησιάζουν με ενδιαφέρον και αγάπη τα ζητήματα της παιδείας στα ελληνικά σχολεία της Πόλης.
    Σε ότι αφορά τον προηγούμενο σχολιαστή θα ήθελα να επισημάνω πως το μέλλον των ομογενειακών σχολείων είναι αβέβαιο όσο παραμένει και συνεχίζεται το σημερινό καθέστως σε ότι αφορά το θεσμικό πλαίσιο και την οργάνωσή τους.
    Τα παιδιά ειναι πάρα πολύ λίγα για να συντηρήσουν τόσα σχολεία και οι αριθμοί βαίνουν μειούμεενοι σιγά σιγά. Ακόμα και όλοι οι Ρωμιοι να στείλουν τα παιδιά τους στα μειονοτικά σχολεία, το πρόβλημα ελάχιστα θα βελτιωθεί.
    Το άνοιγμα των σχολείων σε μαθητές έξω από τη μειονότητα και η σταδιακή μετατροή τους σε ιδιωτικά κολλέγια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που θα προσφέρουν ελληνική παιδεία σε όποιον το επιθυμει (κατά το πρότυπο των ξενόγλωσσων ευρωπαίκών σχολείων) είναι η μόνη λύση που προσωπικά βλέπω ως βιώσιμη. Διαφορετικά σε λίγα χρόνια θα θυμόμαστε το 2010 ως "τον παλιό καλό καιρό" της ελληνικής παιδείας στην Πόλη.

    Γιάννης Γ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. ΠΟλύ ενδιαφέρον το άρθρο, με συγκίνησε, γιατί υπηρέτησα στο σχολείο της Χαλκηδόνας για τρία χρόνια (2005-2008). Με τον Βαλάντη προσπαθούσαμε να γεμίσουμε τη σιωπή του κτηρίου με τις φωνές μας, παίζοντας κρυφτό και κυνηγητό στις άδειες αίθουσες ή μαζεύοντας πασχαλίτσες στην αυλή...Όταν ήρθα εκεί, με ένα κεφάλι γεμάτο από ¨"παλιοελλαδίτικες" προκαταλήψεις και ιδεολογήματα, ένιωσα αμηχανία αλλά σιγά, σιγά άρχισα να αντιλαμβάνομαι την ουσία της Πόλης...Τότε ήταν 7 μαθητές, όταν έφυγα είχε μείνει μόνο ο Βαλάντης...τον θυμάμαι συχνά και νομίζω πως κι αυτός θα με θυμάται με αγάπη...
    Η άποψή σου Γιάννη για το μέλλον των ομογενειαακών σχολείων της Πόλης είναι ενδιαφέρουσα αλλά δεν ξέρω αν με το υπάρχον καθεστώς είναι δυνατόν να γίνουν οι μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται για να υπάρξει εξυγίανση του όλου συστήματος. Όλο αυτό είναι ένα κλειστό κύκλωμα που λειτουργεί με ιδιαίτερους κανόνες και είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει...Πάντως, επειδή για μένα ο Βαλάντης, η Εριφύλλη, ο Κώστας, ο Γιώργος...δεν είναι απλά και αόριστα οι μαθητές ενός σχολείου αλλά οι συγκεκριμένοι μαθητές που έζησα μαζί τους και αγάπησα, δεν δικαιώνω στο όνομα κανενός "ιερού" σκοπού το να περνούν παιδιά του δημοτικού σχολείου, στα τρυφερότερα χρόνια τους, τις μέρες τους μέσα στο ιστορικό μεν, καταθλιπτικό δε περιβάλλον αυτού του σχολείου...Ιδιαίτερα τώρα που έχει μείνει μόνο ένας μαθητής...Δεν ξέρω...μπορεί και να κάνω λάθος... από την άλλη μεριά κατανοώ πια τις ιδιαιτερότητες της πολύπαθης ομογενειακής κοινότητας...
    Συγχαρητήρια στον "Neopolitis"
    Χριστίνα Γ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Να είσαι καλά Χριστίνα. Η παρουσία σου στην Πόλη και στα σχολεία της είναι για όσους σε γνωρίσαμε αξέχαστη.¨Όμως πάνω από όλα σε θυμούνται και σε τιμουν οι μαθητές σου, και μεγαλύτερη δικαίωση από αυτήν δεν υπάρχει.
    Η Χριστίνα Γ. είναι από τις δασκάλες που τιμούν το νόημα της λέξης δάσκαλος.
    Γνωρίζει τα προβλήματα του συγκεκριμένου σχολείου καλύτερα ίσως από οποιονδήποτε άλλο, έχει γνώση και άποψη για τα ζητήματα της ομογενειακής εκπαίδευσης και όραμα για το σχολείο και τους μαθητές.
    Τέτοιους δασκάλους χρειάζονται τα σχολεία μας, και οι κοινότητες με τη σειρά τους θα έπρεπε να κάνουν ότι μπορούν για να τους βοηθήσουν και να χρησιμοποιήσουν τις ικανότητες και την όρεξή τους για το καλό των παιδιών μας.
    Πολλές φορές ωστόσο φοβάμαι πως το καλώς νοούμενο συμφέρον των παιδιών δεν είναι πρώτη προτεραιότητα, ως όφειλε, της ομογενειακής εκπαίδευσης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Το παραπάνω άρθρα αντικατροπτρίζοντας την επικρατούσα αλήθεια,μας προβληματίζουν και μας αποκαλύπτουν ένα από τα τόσα κομμάτια παζλ που συνθέτουν μαζί με τα υπόλοιπα μικρά και μεγάλα εκπαιδευτήρια της βασιλεύουσας, την σημερινή κατάσταση των ομογενειακών σχολείων της Πόλης του 2010 !

    Τα παιδιά ειναι πάρα πολύ λίγα για να συντηρήσουν τόσα σχολεία και οι αριθμοί των μαθητών μειώνονται κάθε χρόνο δραματικά και τα παιδάκια μεικτών γάμων αλλα και εκείνα τα εκ Αντιόχειας έχουν οδηγήσει την εκπαίδευση σε αδιέξοδο..
    Το άνοιγμα των σχολείων σε μαθητές έξω από τη μειονότητα και η σταδιακή μετατροή τους σε ιδιωτικά κολλέγια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που θα προσφέρουν ελληνική παιδεία σε όποιον το επιθυμει συζητείται ..και πολύ πιθανόν, τουλάχιστον ένα από τα μεγάλα εκπαιδευτήρια στο άμεσο μέλλον να οδηγηθεί προς αυτην την κατεύθυνση , η οποία φαντάζει στα μάτια ορισμένων σαν "από μηχανής θεός".
    Καλή φώτιση σαυτούς που παιρνουν αποφάσεις. Ας είναι ευλογημένα και χαροποιά τα αποτελέσματα.

    Παρασκευή Μπερ-K.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Συμφωνώ με το σχόλιο σου Παρασκευή.
    Και δικό μας χρέος είναι να κάνουμε προτάσεις και να προσπαθούμε να πείσουμε αυτούς που παίρνουν αποφάσεις.
    Οι λύσεις μπορεί να είναι τόσο απλές όσο το αυγό του Κολόμβου, ωστόσο μέχρι να φτάσουμε σε αυτόν έπρεπε να μάθουμε πρώτα το αυτονόητο, πως η γη είναι στραγγυλή και όχι επίπεδη.
    Παράλληλα χρειάζονται και Κολόμβοι, άνθρωποι δηλαδή που θα πάρουν τολμηρές αποφάσεις και θα έχουν το όραμα, την πίστη σε αυτό που κάνουν και τις δυνάμεις για να το εφαρμόσουν.
    Μόνο έτσι η ελληνική παιδεία θα παραμείνει ζωντανή στην άλλοτε βασιλεύουσά της και ο ελληνικός λόγος θα συνεχίσει να ακούγεται στους δρόμους του Πέρα και τις Χαλκηδόνας, ως κύτταρο ζωντανό μιας πολυπολιτισμικής πραγματικότητας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Αναδημοσιεύτηκε στο:

    http://epilektika.blogspot.com/2010/10/blog-post_9234.html

    Ευχαριστούμε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή